بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 281

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر
تته پته-لکنت زبان

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

تله کاشتن پیش پای کسی-به کسی کلک زدن-کسی را گیر انداختن

چرک-کثیف
آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

 

 

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

چوبدار-گله دار-گوسفند دار

 

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

درز را آب دادن-از راه به در شدن

ته دار-پایه دار

پس کشیدن-به عقب کشیدن

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

پا سوز-عاشق شیفته

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد
جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن
خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)
بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند
جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

در هم لولیدن-توی هم رفتن
پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد
دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

پیش رس-زود رس

خسارت دیدن-زیان دیدن

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

آتش‌بیار معرکه-فتنه‌انگیز میان دو دشمن

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

خر تب کرده-به تمسخر به کسی می گویند که در هوای گرم لباس بسیار کلفت بپوشد

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

 
از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

دور و دراز-فراخ و وسیع

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)
دقه-دقیقه

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

 

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

رد پا-جای پا-اثر

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

 

ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

 

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

 

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

انداختنی-جنس نامرغوب

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن
تپه ماهور-زمین ناهموار
از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

 

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس
بازرس-مامور بررسی و کنترل

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

رجاله-اراذل و اوباش

تاب بازی-بازی کردن با تاب

 

جیک-صدا-آواز

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

 

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

خون کسی در نیامدن-بی نهایت خشمگین بودن
زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

پیگرد-پی گیری-تعقیب

پوشک-کهنه ی بچه

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی

پَس-ناجور-خراب

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن
برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

 

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه
التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

 

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)
دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

خواری و زاری-پریشان حالی

حضرت عباسی-راست و درست
از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن
چشمداشت-توقع-انتظار

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

بیگاری-کار اجباری و بی مزد

 

خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن
خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

پیشواز رفتن-به دیدار کسی شتافتن-پیش از آغاز ماه رمضان روزه گرفتن

دست آموز کردن-تربیت کردن
رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

 

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس
اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

حلال واری-نگا. خلال وار

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

آبِ سیاه(نیمه کوری)

چشم باباقوری-نابینا-کور

دل خوشکنک-مایه دلخوشی اندک-آن چه بی پایه ولی مایه ی خرسندی است-گول زنک

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

 

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

 

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن
چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی
زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط
از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)
جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

جامغولک-حقه-حیله

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

ار زبان کسی(از قول کسی)

تور کردن-زن یا دختری را به دام انداختن

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

 

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد
حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

 

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن
خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

خم گرفتن-فنی از کشتی

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

خودخوری-حالت خودخور

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

خدا به همراه-خدا خافظ

 

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

 

 

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن
این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

راست و ریس-موانع و معایب

چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

 

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

خندق بلا-شکم

بید خورده-کهنه و فرسوده

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

بنا کردن-شروع کردن

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

دیوانه ی کسی بودن-عاشق بی قرار کسی بودن

بازرسی-بررسی و کنترل

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن
تنبان درآر-بی حیا-دریده

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟
آبدار-سخت-شدید-سنگین

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

تیر در کردن-تیراندازی کردن

 

خواب به سر شدن-نگا. خواب به خواب شدن

چیز-آلت تناسلی

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

 

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن
بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن
چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل
پاکاری-شغل پاکار

بد قلق-بد عادت-بد ادا

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

 

 

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

توی آش کسی آب سرد ریختن-عیش کسی را کور کردن-بساط کسی را به هم زدن

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن
زیر چاق-حاضر-آماده

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن
آفتابه گرفتن-آفتابه برداشتن
انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

از نان خوردن افتادن(نان کسی آجر شدن)

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

دَنگ-صدای به هم خوردن دو چیز

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن
چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

تَک تَک-یکی یکی-جدا جدا

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)
تِر زدن-خراب کردن کار

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

 

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

از سر نو(دوباره)

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

دال به دال-پشت سر هم

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است
چلو-برنج آب کشیده
بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن
روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

باد هوا-وعده ی دروغ-چیز پوچ و بی اعتبار

 

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

خر گردن-گردن کلفت-بی عار
از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم
بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

 

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

 

 

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

دست دادن-پیش آمدن

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن
برخورد-بهم خوردن-تصادف
خام عقلی-حماقت-دیوانگی
از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

ز ِله-ستوه-عجز

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

ژوری-هیئت داوران

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی